Chăm sóc và phục hồi chức năng sau điều trị Covid-19

Việc tồn tại dai dẳng các triệu chứng của Covid-19 còn gọi là tình trạng Covid kéo dài (Long Covid). Đây là một vấn đề đang được nhiều tổ chức y tế trên thế giới nghiên cứu để đưa ra hướng điều trị tốt nhất cho người bệnh. Theo CDC của Hoa Kỳ, tình trạng Covid kéo dài được xác định khi các triệu chứng vẫn còn tồn tại hơn 4 tuần sau khi bị nhiễm bệnh. Vậy chúng ta nên làm gì để phục hồi khỏi các triệu chứng này? Mời các bạn cùng tìm hiểu với BS. Lê Khưu Duy Anh tại Jio Health.

Các triệu chứng Covid-19 kéo dài này trải dài trên nhiều hệ cơ quan như thần kinh, hô hấp, vận động, tiêu hóa… và có thể ảnh hưởng lên các hoạt động hằng ngày. Thời gian phục hồi tùy vào đối tượng, có thể kéo dài đến vài tháng, cá biệt có thể đến cả năm. Sau đây là một số phương pháp giúp người bệnh có thể tự tập luyện giúp sớm phục hồi sức khỏe lại như trước.

Biện pháp giúp tự phục hồi triệu chứng khó thở sau điều trị Covid-19

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), việc tự phục hồi triệu chứng khó thở sau điều trị Covid-19 chia ra làm 2 nhóm chính là: các tư thế giúp giảm khó thở và kỹ thuật thở. Dưới đây là một số bài tập người bệnh có thể tự thực hiện để phục hồi chức năng hô hấp.

Tư thế giúp giảm khó thở

Kỹ thuật giúp giảm khó thở

Một số kỹ thuật giúp giảm triệu chứng khó thở mà bạn có thể chủ động áp dụng như:
1. Kĩ thuật kiểm soát hơi thở

2. Kỹ thuật thở theo nhịp chủ động

Dựa trên nguyên tắc chia nhỏ hoạt động thành từng phần giúp dễ thực hiện: hít vào trước khi cần phải gắng sức và thở ra khi đang thực hiện (ví dụ như: khi đang bước lên cầu thang, chúng ta sẽ hít vào khi trước khi chuẩn bị bước lên bục và từ từ thở ra trong khi đang bước).

3. Kỹ thuật thở chúm môi

Kiểm soát các vấn đề liên quan đến ăn uống và chức năng nuốt

Một số người bệnh sau khi điều trị Covid-19 có rối loạn chức năng nuốt (thường gặp hơn ở người bệnh thở máy), nếu không may trải qua tình trạng này, bạn có thể thử qua các cách sau:

• Ngồi thẳng lưng khi ăn hoặc uống và tư thế này ít nhất 30 phút sau ăn (có thể duy trì tư thế này khi ngồi hoặc đứng).
• Thử thay đổi độ sệt của thức ăn để tìm xem loại thực phẩm nào giúp bạn dễ nuốt hơn.
• Người bệnh có thể chia nhỏ thức ăn hoặc bữa ăn ra, lưu ý nên ăn chậm và tập trung khi ăn uống (ví dụ như: không vừa ăn vừa coi TV, xem điện thoại…)

Quản lý các vấn đề liên quan tới suy giảm chú ý, trí nhớ

Tình trạng suy giảm trí nhớ, khả năng suy nghĩ không phải là hiếm ở người bệnh Covid-19. Triệu chứng hay gặp hơn ở những người bệnh biểu hiện triệu chứng nặng hoặc thở máy và thường tự phục hồi trong vòng vài tuần đến vài tháng nhưng một số người có thế kéo dài lâu hơn.

Một vài phương pháp sau có thể giúp hồi phục nhanh hơn:

• Để cải thiện hệ thần kinh sau điều trị, có thể tập một môn thể thao hoặc tập luyện cho não bộ của mình bằng các sở thích mới hoặc trò chơi đố chữ, đọc sách.
• Chia nhỏ công việc để tránh cảm giác quá tải khi phải làm cùng một lúc.
• Một vài bằng chứng cho thấy việc tập thiền mỗi ngày cũng có thể giúp bạn thư giãn và cải thiện các triệu chứng suy giảm trí nhớ.

Phương pháp phục hồi các vấn đề về giọng nói

Người bệnh sau thở máy có thể thấy giọng nói của mình yếu và khàn hơn trước, để cải thiện bạn có thể sử dụng các phương pháp sau:

• Không nên cố gắng quá sức để sử dụng giao tiếp bằng lời, nên thông báo cho mọi người biết tình trạng của mình, sử dụng các phương tiện khác để giao tiếp như bằng cử chỉ, chữ viết nếu cần thiết.
• Uống đủ nước trong ngày.
• Tránh nói to hay hút thuốc lá vì có thể làm tổn thương thanh quản của bạn thêm. Triệu chứng ho khan cũng thường gặp trong tình trạng Covid-19 kéo dài, ảnh hưởng đến giọng nói. Nếu có tình trạng này, hãy liên hệ với nhân viên y tế để xác định nguyên nhân và điều trị.

Quản lý stress, lo lắng, trầm cảm

Người bệnh sau điều trị Covid-19 có thể bị stress do nhiều nguyên nhân do: việc điều trị, thực hiện giãn cách hoặc người thân bị Covid-19… Để có thể vượt qua tình trạng này, có thể áp dụng các phương pháp sau:

• Ngủ đủ giấc.
• Ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.
• Tập luyện thể dục đều đặn.
• Giữ liên kết với các mối quan hệ xã hội của bạn. Có thể thông qua các ứng dụng mạng xã hội hoặc video call…

Tập luyện thể dục sau khi bệnh

Tập luyện thể dục là một biện pháp quan trọng trong phục hồi Covid-19. Việc này cần tiến hành một cách chậm rãi, tăng dần, chú ý giảm cường độ nếu bạn cảm thấy mệt hoặc đau. Các biện pháp sau sẽ giúp bạn tập luyện an toàn:

• Luôn khởi động trước khi tập.
• Mặc quần áo rộng, thoải mái, mang giày phù hợp.
• Không ăn trước khi tập luyện ít nhất 1 tiếng.
• Uống đủ nước.
• Tránh tập luyện trong thời tiết nóng khi ở ngoài trời và quá lạnh khi tập trong nhà.

Các triệu chứng hậu Covid-19 cần được hỗ trợ y tế

Trên đây là một vài phương pháp giúp bản thân có thể tự phục hồi sau điều trị Covid-19. Việc này ngoài sự nỗ lực của bản thân còn cần thêm sự hợp tác của nhân viên y tế và người thân sống chung gia đình với người bệnh. Khi bản thân nghi ngờ có tình trạng Covid-19 kéo dài, đừng ngần ngại hãy liên lạc với các nhân viên y tế để giúp bạn xác định các triệu chứng đó có phải do các bệnh lý khác hay không.

Nếu vẫn còn tồn tại dai dẳng, hoặc triệu chứng nặng hơn thì bạn nên liên hệ ngay với nhân viên y tế, cụ thể như:

• Cảm thấy tình trạng stress không giảm, lo lắng, giảm trí nhớ nhiều hơn.
• Tình trạng khó thở nhiều hơn mặc dù đã thử thực hiện các tư thế và kỹ thuật đã hướng dẫn.
• Thời gian phục hồi giọng nói như trước quá lâu hoặc tình trạng ngày càng tệ hơn.
• Nếu cảm thấy không khỏe sau khi tập các bài tập thể dục, nên dừng lại và báo với nhân viên y tế.

Đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên vật lý trị liệu & phục hồi chức năng của Jio Health luôn sẵn sàng hỗ trợ khi bạn cần giúp đỡ.

Nhận tư vấn trực tuyến miễn phí vấn đề sức khỏe liên quan đến Covid-19 và các chuyên khoa (Nội, Nhi, Sản, Tâm lý – Tâm thần…) tại ứng dụng Jio Health. Tải ngay tại đây.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hướng dẫn phục hồi chức năng bệnh viêm đường hô hấp cấp tính do SARS-CoV-2, Bộ Y tế, 2020.
2. Management of Post-Covid-19-19-19 Conditions, CDC, 06/2021
3. Clinical management of patients with Covid-19: Rehabilitation of patients with Covid-19, WHO, 2021
4. Support for rehabilitation self-management after Covid-19-related illness, WHO, 2020