Viêm thanh quản là tình trạng viêm nhiễm hoặc kích ứng ở thanh quản, gây ra các triệu chứng như khàn tiếng, mất giọng, đau họng, hoặc khó nói. Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân như nhiễm virus, vi khuẩn, sử dụng giọng nói quá mức, dị ứng, hoặc tiếp xúc với chất kích ứng (khói, hóa chất). Dưới đây là thông tin chi tiết về viêm thanh quản và cách chữa trị, dựa trên các hướng dẫn y khoa phổ biến tại Việt Nam.
1. Nguyên nhân và triệu chứng của viêm thanh quản
- Nguyên nhân:
- Nhiễm virus: Thường gặp nhất, như virus cảm lạnh hoặc cúm.
- Nhiễm vi khuẩn: Ít phổ biến hơn, ví dụ do liên cầu khuẩn.
- Sử dụng giọng nói quá mức: Hát, nói to, hoặc la hét trong thời gian dài (thường gặp ở giáo viên, ca sĩ).
- Kích ứng: Hút thuốc, tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, hoặc không khí khô.
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit dạ dày trào ngược gây kích ứng thanh quản.
- Dị ứng: Phấn hoa, bụi, hoặc lông động vật.
- Chấn thương: Ho mạnh hoặc tổn thương cơ học.
- Triệu chứng:
- Khàn tiếng hoặc mất giọng.
- Đau hoặc cảm giác khô, rát ở họng.
- Ho khan hoặc ho có đờm.
- Cảm giác vướng ở cổ họng.
- Sốt nhẹ (nếu do nhiễm trùng).
- Khó nuốt hoặc khó thở (trong trường hợp nặng).
2. Cách chữa trị viêm thanh quản
Điều trị viêm thanh quản phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:
2.1. Điều trị tại nhà
Hầu hết các trường hợp viêm thanh quản cấp tính (do virus hoặc sử dụng giọng nói quá mức) có thể tự khỏi trong 7-10 ngày với các biện pháp sau:
- Nghỉ ngơi giọng nói:
- Hạn chế nói, hát, hoặc la hét. Tránh thì thầm vì nó có thể gây căng thẳng thêm cho dây thanh quản.
- Giao tiếp bằng cách viết hoặc ra dấu nếu cần.
- Giữ ẩm cổ họng:
- Uống nhiều nước ấm (8-10 ly/ngày) để làm dịu cổ họng.
- Súc miệng bằng nước muối ấm (1 thìa cà phê muối pha với 250ml nước ấm) 2-3 lần/ngày.
- Ngậm kẹo bạc hà hoặc kẹo trị ho (như Strepsils, Eugica) để giảm kích ứng.
- Tăng độ ẩm không khí:
- Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt bát nước trong phòng để tránh không khí khô.
- Hít hơi nước ấm từ một bát nước nóng (có thể thêm vài giọt tinh dầu bạc hà hoặc khuynh diệp).
- Tránh chất kích ứng:
- Không hút thuốc lá, tránh khói bụi, hóa chất, hoặc môi trường ô nhiễm.
- Hạn chế uống rượu, cà phê, hoặc đồ uống có cồn vì chúng gây mất nước.
- Chế độ ăn uống:
- Ưu tiên thực phẩm dễ nuốt như cháo, súp, hoặc nước ép trái cây.
- Tránh đồ ăn cay, chiên xào, hoặc thực phẩm gây trào ngược (như đồ chua, dầu mỡ).
2.2. Điều trị y khoa
Nếu triệu chứng kéo dài hơn 2 tuần, nặng lên, hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, cần đi khám bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Thuốc:
- Kháng sinh: Chỉ dùng nếu viêm thanh quản do vi khuẩn (như liên cầu khuẩn). Ví dụ: Amoxicillin hoặc Azithromycin (phải có chỉ định của bác sĩ).
- Corticosteroid: Dùng trong trường hợp viêm nặng hoặc cần phục hồi giọng nói nhanh (như Prednisolone), thường dành cho ca sĩ hoặc người làm nghề nói nhiều.
- Thuốc trị trào ngược: Nếu nguyên nhân là GERD, bác sĩ có thể kê Omeprazole hoặc Pantoprazole.
- Thuốc giảm đau hoặc hạ sốt: Paracetamol hoặc Ibuprofen để giảm đau họng và sốt.
- Xịt họng hoặc thuốc giảm viêm: Như Betadine họng, thuốc xịt chứa Benzydamine để giảm đau và viêm.
- Can thiệp y khoa:
- Nếu có polyp, hạt xơ dây thanh quản, hoặc tổn thương nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị nội soi thanh quản hoặc phẫu thuật vi phẫu.
- Liệu pháp giọng nói (speech therapy) nếu viêm thanh quản do sử dụng giọng sai cách.
2.3. Điều trị theo Đông y
Một số bài thuốc Đông y có thể hỗ trợ làm dịu cổ họng:
- Trà gừng mật ong: Pha gừng tươi với mật ong và nước ấm, uống 2-3 lần/ngày để giảm viêm.
- Nước cát cánh: Dùng rễ cát cánh (10g) nấu nước uống, giúp làm dịu thanh quản và giảm ho.
- Châm cứu hoặc bấm huyệt: Có thể áp dụng tại các cơ sở Đông y uy tín để cải thiện tuần hoàn và giảm viêm.
3. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
- Triệu chứng kéo dài quá 2 tuần hoặc giọng nói không cải thiện.
- Khó thở, khó nuốt, hoặc đau họng nghiêm trọng.
- Sốt cao (>38,5°C) hoặc ho ra máu.
- Có tiền sử trào ngược dạ dày hoặc bệnh lý mãn tính (như viêm xoang, dị ứng).
- Nghi ngờ có khối u hoặc tổn thương nghiêm trọng ở thanh quản.
4. Phòng ngừa viêm thanh quản
- Hạn chế nói to, la hét, hoặc sử dụng giọng nói trong thời gian dài.
- Uống đủ nước, giữ ẩm cổ họng, đặc biệt khi thời tiết khô lạnh.
- Tránh tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, hoặc môi trường ô nhiễm. Đeo khẩu trang khi cần.
- Điều trị sớm các bệnh liên quan như cảm lạnh, viêm xoang, hoặc trào ngược dạ dày.
- Tập thở đúng cách và sử dụng giọng nói hợp lý (đặc biệt với giáo viên, ca sĩ).
5. Lưu ý quan trọng
- Không tự ý dùng kháng sinh: Dùng sai thuốc có thể gây kháng thuốc và không hiệu quả, vì hầu hết viêm thanh quản là do virus.
- Tìm bác sĩ uy tín: Tại Hải Phòng, bạn có thể khám tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hải Phòng, Bệnh viện Việt Tiệp, hoặc các phòng khám Tai Mũi Họng uy tín như Phòng khám BS. Nguyễn Văn Thái (quận Lê Chân).
- Tham khảo ý kiến chuyên gia: Nếu làm việc trong môi trường yêu cầu giọng nói (như giáo viên, MC), nên tham gia các khóa học về sử dụng giọng nói để tránh tái phát.
Nếu bạn có triệu chứng cụ thể hoặc cần tư vấn thêm về cách điều trị tại nhà, hãy cung cấp thêm thông tin để tôi hỗ trợ chi tiết hơn!
